Van de auteur: Een van de nieuwste films van Woody Allen, ‘Irrational Man’, toont ons met succes de innerlijke leegte en het verlangen naar vernietiging. De film vertelt over een episode uit het leven van de sombere filosofieprofessor Abe Lucas. Lijdend aan depressies, zelfmoordgedachten en een volledig verlies van zin in het leven, komt hij filosofie doceren in een klein stadje. Een van de nieuwste films van Woody Allen, Irrational Man, toont ons met succes de innerlijke leegte en het verlangen naar vernietiging. De film vertelt over een episode uit het leven van de sombere filosofieprofessor Abe Lucas. Lijdend aan depressies, zelfmoordgedachten en een volledig verlies van zin in het leven, komt hij filosofie doceren in een klein stadje. Deze leegte is zo ondraaglijk en levenloos dat je hem op verschillende manieren wilt opvullen. En dan probeert hij in het leven van iemand anders te komen en het te vernietigen. Eerst vindt de professor een jong meisje dat een vriendje heeft. Hij verleidt haar met zijn volwassen charisma en depressieve redenering, waarbij hij zich voedt met haar jeugd en ‘frisse ideeën’ waar hij zo jaloers op is. De relatie van het meisje met haar vriend vervaagt geleidelijk, ze is gefascineerd door de professor. Maar dit lijkt hem niet genoeg te zijn. De held van de film begint zich te verdiepen in het leven van een volslagen vreemde voor hem, een rechter, en de gedachte om te vermoorden wie hem al zijn tijd begint te bezetten. Zijn hele innerlijke leegte is gevuld met fantasieën dat het de dood van de rechter is die zijn eigen leven betekenis zou moeten geven. Maar is het mogelijk om je leven te vullen door een ander te doden? Het lijkt erop dat we hier worden geconfronteerd met wat S. Freud omschreef als een aantrekkingskracht tot dood en verderf. De titel van de film zelf is niet toevallig. ‘irrationeel’ is immers iets dat onbegrijpelijk is voor de rede. Iets dat niet kan worden verklaard vanuit het standpunt van het rationele bestaan, aangezien de kwestie hier niet over het leven gaat. Thanatos, Sigmund Freuds term voor de doodsdrift. Samen met Eros onderscheidt Thanatos zich als een aantrekkingskracht tot het leven door zijn verlangen naar agressie en vernietiging. Freud benadrukte dat ‘het doodsinstinct de mens stilletjes naar de dood drijft, en het is alleen door de werking van het levensinstinct dat deze op de dood lijkende kracht naar buiten wordt geprojecteerd in de vorm van destructieve impulsen gericht tegen objecten in de buitenwereld.’ Met andere woorden, de hoofdpersoon wordt tot de dood aangetrokken, omdat hij voelt dat er iets in hem is gestorven, en alles wat leeft en afhankelijk is om hem heen veroorzaakt woede, jaloezie en het verlangen om het te vernietigen. Door de hele film heen zien we de bevestiging dat er altijd iets doods en levenloos was in deze professor, waardoor hij zijn betekenis verloor en geen plezier meer zag in het leven. Zonder enige emotie vertelt hij over belangrijke gebeurtenissen in zijn leven, waarbij zijn vriend het hoofd werd afgeblazen in Irak, of hij arme mensen in Afrika hielp. Dit klinkt allemaal zo saai dat het voor hem geen betekenis of leven lijkt te hebben. Als het überhaupt niet iets fictiefs en verzonnen is. Nu kan hij deze ‘betekenis’ alleen maar van anderen stelen, omdat hij erg jaloers is dat zij die hebben, en probeert deze anderen te vernietigen. De rechter vertegenwoordigt deels de hoogleraar zelf. Hij leeft alleen, zijn leven is behoorlijk grijs en eentonig, er zitten alleen rituele handelingen in die hem op de een of andere manier van verveling behoeden. Door deze rituelen komt de dood naar hem toe als de held van de film gif in zijn sap doet, dat hij elke dag op dezelfde plek drinkt. In zekere zin is ritueel het tegenovergestelde van de spontaniteit van het leven, de creatieve component ervan, de flow. In de context van deze film is het thema afgunst ook erg belangrijk, wat zeer destructief kan zijn als het niet wordt gerealiseerd. Afgunst vindt volgens Melanie Klein zijn oorsprong bij de moeder, wanneer het kind erg jaloers op haar is dat ze iets heeft waar hij niet zonder kan, dat ze hem kan voeden, maar het kind zelf niet in staat is dit alleen te doen . Dit veroorzaakt dankbaarheid, afgunst en een verlangen om de moeder te vernietigen vanwege de vernederende afhankelijkheid van haar. Bij een normale ontwikkeling helpt de moeder echter