Psychotherapie is een lang proces dat uit meerdere fasen bestaat en daarom is het bij het beoordelen van de effectiviteit ervan noodzakelijk om op verschillende criteria te vertrouwen. De effectiviteit van psychotherapie hangt van veel factoren af. In ieder geval wordt de verantwoordelijkheid voor de effectiviteit gedeeld, aangezien psychotherapie een wederzijds proces is, het gezamenlijke werk van de psycholoog en de cliënt. De cliënt fungeert in dit proces als een actief subject en niet als een object. Hij formuleert een verzoek, zijn wensen en verwachtingen vanuit de therapie. De psycholoog helpt op zijn beurt bij het formuleren van een realistisch verzoek en schept voorwaarden voor verandering. Het probleem van de effectiviteit van psychotherapie ontstaat wanneer de cliënt het effect niet voelt, er niet tevreden mee is, of in een ander tempo wil bewegen. En dan hebben we duidelijke prestatiecriteria nodig die vergeleken kunnen worden met realistische deadlines voor het bereiken van het doel. Zo is het bijvoorbeeld moeilijk om vanaf de eerste sessie te verwachten dat het leven van de cliënt daarna dramatisch zal veranderen. Tijdens de eerste sessie vindt er een kennismaking plaats, wordt het contact gelegd en worden de wensen van de cliënt duidelijk gemaakt. En het maximale dat tijdens de eerste sessie kan worden gedaan, is het probleem in stukken verdelen, interne conflicten die verband houden met het probleem ter discussie stellen en strategieën uitstippelen voor verder werk. Bij het beoordelen van de effectiviteit is het ook belangrijk om rekening te houden met de regelmaat en duur van het psychotherapeutische proces. Gedurende een korte periode is het mogelijk om alleen eenvoudige en duidelijke doelen te stellen, en dan zal het therapeutische proces zich daarop concentreren - op het ontwikkelen van een specifieke vaardigheid of het werken met een specifiek symptoom. Over een langere periode zijn diepgaandere veranderingen mogelijk: in de levensscenario's van de cliënt worden zijn persoonlijke complexen, houdingen, overtuigingen, houding ten opzichte van zichzelf en wat er gebeurt soms vertraagd. In deze gevallen heeft psychotherapie impact op de cliënt en zijn leven, maar niet onmiddellijk. Bijvoorbeeld in gevallen waarin iemand tijd nodig heeft om ergens over na te denken en een beslissing te nemen. Of het kost tijd om te merken dat er enkele veranderingen met hem zijn gebeurd. Psychoanalytische benaderingen activeren het onbewuste van de cliënt, en soms wordt het ‘wakker’ en heeft het niet onmiddellijk effect. De oude verdedigingsmechanismen zijn nog steeds van kracht, de psyche behoudt haar traagheid. En dan is het bij het beoordelen van de effectiviteit belangrijk om niet alleen aandacht te besteden aan wat hier en nu gebeurt, maar ook aan wat er enige tijd na de therapie gebeurt, bijvoorbeeld na enkele maanden of een jaar. Welke criteria voor het beoordelen van de effectiviteit van psychotherapie moet gebaseerd zijn op 1. Huidige toestand en welzijn van de cliënt. Omdat psychotherapie erop gericht is de cliënt te helpen met zijn moeilijkheden om te gaan, voelt hij zich erna meestal beter. In het kantoor van de psycholoog drukt de cliënt vrijelijk zijn gevoelens uit, structureert zijn ervaringen, begrijpt wat er met hem gebeurt en waarom, en voltooit situaties uit het verleden. Daarom verbetert de toestand van de cliënt in de regel als gevolg van de therapie. In sommige sessies ervaart hij inzichten, in andere voelt hij een golf van inspiratie en kracht. Maar dit criterium is niet het enige en uitputtende criterium, omdat de cliënt soms, door pijnlijk en moeilijk mentaal materiaal voor zichzelf op te brengen, een tijdelijke achteruitgang kan ervaren. En dan is het in principe belangrijk dat de cliënt reageert op het proces en op de psycholoog. Elke sterke emotionele reactie geeft aan dat het proces aan de gang is. Een actief proces wordt ook aangegeven door het verschijnen van levendige dromen of irrationele gevoelens bij de cliënt. Misschien is het bewustzijn nog niet rijp voor een reactie, maar het is belangrijk dat het onbewuste al is ingeschakeld en dat het proces daarom is begonnen. 2. Het vergroten van de interne stabiliteit. Dankzij psychotherapie wordt de cliënt beter bestand tegen externe gebeurtenissen die hem voorheen angst, paniek, depressie hadden kunnen bezorgen of op een andere manier zijn dagelijkse aanpassingsvermogen konden verstoren. Als gevolg van het werken met een psycholoog trekt de cliënt grenzen, doorbreekt hij de samensmelting met andere mensen, begint hij de houding, overtuigingen en opvattingen van anderen te bekritiseren.]