Het artikel dat onder uw aandacht is gebracht, is gewijd aan een filosofische en klinische analyse van een van de belangrijkste culturele verschijnselen van de menselijke beschaving, namelijk mentale pathologie. We zullen het hebben over waanzin als een veldverschijnsel en, in meer specifieke zin, als een cultureel fenomeen. Relevante psychopathologische ideeën die kenmerkend zijn voor de moderne tijd verschillen aanzienlijk van de ideeën en de daarop gebaseerde klinische praktijk uit eerdere historische stadia. Dus als in de Middeleeuwen geesteszieken bijvoorbeeld als bezeten werden beschouwd, met behulp van maatregelen die met deze ideeën overeenkwamen, dan namen in het klassieke tijdperk gekken geleidelijk de plaats in van melaatsen en werden ze eerst geïsoleerd in voormalige leprakolonies, en vervolgens in algemene ziekenhuizen, samen met criminelen en bedelaars. Alleen de psychiatrische revolutie (die overigens rechtstreeks verband lijkt te houden met de burgerlijke revolutie in Frankrijk) van Pinnel aan het einde van de 18e eeuw maakte het mogelijk om de omstandigheden van de detentie van geesteszieken te veranderen, terwijl het instituut van isolatie in stand werd gehouden. Verder ontvouwde de psychiatrische evolutie zich in de richting van objectivering van klinische kennis, waarvan het tussenresultaat vandaag de dag wordt weergegeven door klinische classificaties met een enorme reikwijdte. Dit is uiteraard de opkomst van het individualistische klinische paradigma. Naar mijn mening vertoont deze ‘klinische renaissance’ nu echter steeds meer bijwerkingen. Diagnostische categorieën en groepen, die steeds belangrijker worden en een steeds belangrijkere plaats innemen in de klinische theorie en praktijk, vervangen de overblijfselen van het humanisme, dat in de moderne psychiatrie het karakter van atavisme aan het verwerven is. In dit geval wordt de diagnose belangrijker dan de persoon, maar de algehele situatie is veel duidelijker en eenvoudiger. Het menselijke proces zelf wordt echter, ondanks de aldus gevormde illusie van de almacht van de moderne psychiatrie, niet minder complex en tegenstrijdig en blijft niettemin levend. Het postmoderne tijdperk heeft veel radicale veranderingen in de moderne beschaving teweeggebracht: cultuur, kunst, wetenschap, enzovoort. enz. d. Het nihilisme van het postmodernisme met zijn anti-essentialisme, anti-realisme en anti-basiciteit had op al deze gebieden niet zozeer een destructieve als wel een deconstructieve invloed, waardoor nieuwe, originele ideeën konden ontstaan, bijvoorbeeld over persoonlijkheid als proces in het veld. . Het kennisveld over de mens is echter nog niet in staat de postmoderne culturele vector volledig in zijn paradigma te integreren. Hoewel we hulde moeten brengen, zijn er nog steeds pogingen in deze richting, ondanks het mondiale karakter en de onbeschrijfelijke complexiteit van deze taak. Het meest opvallende voorbeeld zijn de concepten van de Gestalt-benadering, die het zelf met zijn functies beschouwen als een proces in het veld, of behoeften als afgeleiden van de dynamiek van het veld ‘organisme/omgeving’. De volgende tekst dient als beschrijving van de postmodernistische visie op het problematische gebied van de klinische theorie en praktijk in het algemeen, evenals enkele specifieke aspecten van psychopathologie. Ik zal proberen mijn gedachten over het probleem verder te presenteren, door ze te combineren in logisch complete blokken. De belangrijkste principes van het postmodernisme die nuttig kunnen zijn voor verdere redenering zijn: pluralisme in de breedste zin van het woord, dat rechtstreeks voortvloeit uit de concepten van anti. -essentialisme, antirealisme, anti-basiciteit; decentralisatie en variabiliteit, die ik in dit artikel bespreek door de focus van de analyse te verschuiven van het individu naar een dynamisch veld met variabiliteit in de processen die daarvoor relevant zijn; onzekerheid gerelateerd aan de huidige situatie; contextualiteit, bemiddelende teken-semantische interacties; het belang van een discours dat de context definieert en implicaties heeft voor de dynamiek van het vakgebied; fragmentatie, relevant zowel voor de situatie en de processen als voor het discours, enz. Pluralisme en fragmentatie. Een van de karakteristieke kenmerken van het postmodernisme is het verlies van alle wortels, wat vaak de vorm aanneemt van nihilisme. Dus in het postmoderne tijdperk is onze kennis overde wereld verliest alle betekenis omdat ze geen solide basis heeft; hetzelfde geldt voor de realiteit en essentie van de mens. Een uitweg uit deze impasse is alleen mogelijk door de categorie pluralisme te introduceren: de werkelijkheid is meervoudig. Terugkerend naar het probleem dat wordt geanalyseerd, zou ik een hypothese naar voren willen brengen: een dergelijke radicale verschuiving in de manier van denken die het postmoderne tijdperk kenmerkt, zou gedeeltelijk kunnen worden uitgelokt door angst en angst voor waanzin, geactualiseerd door de golf van toename van de klinische kennis. Om het hoofd te kunnen bieden aan de angst voor waanzin die in de moderne tijd wordt gegenereerd, heeft het postmodernisme, door waanzin te legaliseren, de voorkeur gegeven aan de introductie van differentiatie van de werkelijkheid - zo verschijnt de gedeelde en ondeelbare werkelijkheid. De angst voor waanzin kan dus worden geneutraliseerd, omdat waanzin een fenomeen is dat relevant is voor een alternatieve realiteit. Dit proces bereikte zijn hoogtepunt na de introductie van mogelijke wereldsemantiek (de wereld waarin ik leef is slechts een van de vele). Twee andere postmoderne principes – anti-essentialisme en anti-basiciteit – voltooien dit proces van depathologisering: als de waarheid over de essentie van de wereld en de mens niet bestaat, dan kan waanzin ook niet bestaan let op de kenmerken van de relatie tussen de werkelijkheid en haar beeld. Het fenomeen werkelijkheid en het beeld van dit fenomeen moeten als twee verschillende processen worden beschouwd, ook al staan ​​ze in een min of meer stabiele relatie met elkaar. De omvang van dit verschil lijkt ten grondslag te liggen aan de moderne klinische diagnose. Op het continuüm van hoge en lage mate van verschil tussen de werkelijkheid en het beeld ervan bevinden zich dus de niveaus van psychopathologie. Bovendien is de ernst van psychische stoornissen recht evenredig met de mate van dit verschil. Bijzonder opmerkelijk is het pluralisme van meningen over de aard van de mens, de werkelijkheid en de wereld, evenals de daaruit voortvloeiende fragmentatie van de methodologie, kenmerkend voor het postmodernisme. De postmoderne benadering is in zekere zin de antipode van het individualistische antropologische paradigma, niet omdat het de objectieve aard van de mens ontkent met een focus op intrapersoonlijke processen, verschijnselen en kwaliteiten, maar vanwege een grotere vrijheid bij het interpreteren van de essentie van menselijke manifestaties. Tegelijkertijd hebben de eerdere stellingen over de menselijke natuur ook betekenis en betekenis. De introductie van deze categorieën door het postmodernisme markeert het begin van de verwerping van het individualistische paradigma. Als voorheen de bron van psychische stoornissen en psychopathologie binnen het individu had moeten worden gezocht, dan stelt het postmodernisme voor om ze alleen te beschouwen als verschijnselen van een veranderlijk veld. Tegelijkertijd wordt de persoonlijkheid als geheel ook een fenomeen in het veld, dat niet de kenmerken van een object, maar van een proces verwerft. Buiten het veld bestaat een persoon niet, net zoals zijn verlangens en behoeften, die voortkomen uit de context van het veld, niet bestaan. Vanuit toegepaste overwegingen uit de klinische praktijk zou ik de overgang van het begrijpen van de persoonlijkheid als een object naar het begrijpen van de persoonlijkheid als een proces in het veld enigszins verzachten, door de stelling over de dualistische aard van de mens naar voren te brengen (naar analogie met de stelling over de dualistische aard van de mens). elementaire deeltjes, ontleend aan de kwantumfysica). De objectieve en procedurele aard van de persoonlijkheid bevindt zich in een dialectische relatie die de eenheid en strijd van tegenstellingen bepaalt. Zo wordt persoonlijkheid een fenomeen dat zowel structuur als functies heeft. Een paar woorden over het procedurele aspect van persoonlijkheid. Persoonlijkheid als proces lijkt een aantal bijzondere kenmerken te hebben die binnen een continuüm van polariteiten vallen: stabiel – onstabiel; open dicht; actief passief; geïntegreerd – gesplitst; gebalanceerd – onevenwichtig; teleologisch – procesgericht; zelfregulerend - niet in staat tot zelfregulering, enz.[1] Bovendien heeft elk proces richting en intensiteit, d.w.z. vector en module. We kunnen dus alles overwegenpsychologische verschijnselen als processen in het veld, onderscheiden door een reeks verschillende kenmerken. Er moet echter worden opgemerkt dat, hoewel sommige kenmerken vrij stabiel zijn, andere afhankelijk zijn van de context van het vakgebied waarin ze voorkomen. Het voorgestelde idee kan ook de basis vormen van een klinisch diagnostisch model in de Gestalttherapie. De geestelijke gezondheid en verschillende soorten psychische stoornissen zullen zich bijvoorbeeld niet manifesteren in procesverstoringen, maar in de kwalitatieve kenmerken van dit proces. Als een neuroticus bijvoorbeeld een relatief geïntegreerd, teleologisch en evenwichtig proces is, dan is een borderlinecliënt een onstabiel, gesloten, voorwaardelijk geïntegreerd proces, en is een psychoticus een gedesintegreerd, gesloten, gespleten proces. Dit model behoeft ongetwijfeld verdere ontwikkeling, maar het idee dat eraan ten grondslag ligt lijkt mij veelbelovend. Ter ondersteuning van de stelling over de procedurele aard van de mens zal ik één observatie uit de psychotherapeutische praktijk aanhalen. Hoe paradoxaal het ook mag klinken, het psychotherapeutische proces ontvouwt zich vanaf het punt van stopzetting van de ontwikkeling, dat het huidige moment kenmerkt, naar regressie. Als dus aan het begin van de therapie verschijnselen worden geactualiseerd die verband houden met het neurotische niveau van functioneren, zullen zich naarmate de therapie vordert onvermijdelijk borderline-verschijnselen manifesteren, en daarna kan men vaak een regressie in de richting van het psychotische functioneren van de psyche waarnemen. Pas nadat de kern van de waanzin is bereikt en de affecten die relevant zijn om daaraan tegemoet te komen, is een omgekeerde progressieve ontwikkeling mogelijk (trouwens, waarschijnlijk karakteriseert hetzelfde patroon de ontwikkeling van de cultuur). Zo wordt een persoon geconfronteerd met een keuze: óf leven op het niveau van gestopte ontwikkeling (in dit geval zal het mentale evenwicht behouden blijven vanwege de stabiliteit van het chronische proces), óf beginnen met het voltooien van de ‘gestalts’ (met het risico dat de bestaande stabiliteit verloren gaat). Tegelijkertijd wordt, na het voltooien van de huidige "gestalt", de vorige, eerdere en diepere bijgewerkt, wat sterkere gevoelens veroorzaakt (niet altijd prettig en zelfs niet altijd draaglijk). Er moet echter worden opgemerkt dat een hoger niveau van mentaal functioneren ook het doel dient om regressie te voorkomen. Neurotische klinische patronen zijn dus ontworpen om te voorkomen dat het persoonlijke proces terugvalt naar grenstoestanden en verschijnselen, terwijl grensthema's fungeren als weerstand tegen regressie naar de psychotische kern. Therapeutisch-afhankelijke neurotici worden er bijvoorbeeld van weerhouden terug te vallen in ‘borderline’ door gehechtheid en afhankelijkheid te tonen, terwijl narcistische individuen de gruwel van psychose vermijden door narcistische verschijnselen (bijvoorbeeld devaluatie) te actualiseren. De actualisering van affecten die verband houden met waanzin is echter onvermijdelijk. Dit verklaart naar mijn mening de verslechtering van de toestand van sommige cliënten tijdens de therapie. Er zit een optimistische kant aan het bovenstaande. Net zoals regressie naar diepe vroege ervaringen onvermijdelijk is, zo is het omgekeerde progressieve proces onvermijdelijk: van de psychotische kern naar het holistische functioneren van de psyche, gekenmerkt door flexibiliteit en het vermogen om zich creatief aan te passen. Dit is de volledige cyclus van het psychotherapeutische proces, dat uitgaat van de secundaire aard van vooruitgang in relatie tot mentale regressie. Terugkerend naar de psychopathologie als object van deze analyse, moeten we nog een andere specifieke stelling noemen die door Barth naar voren is gebracht, namelijk de ‘dood van de mens’. auteur." Dit proefschrift is relevant voor de literaire creativiteit, maar kan naar mijn mening ook van toepassing zijn op het terrein van de psychopathologie. De essentie ervan is de volgende: de auteur elimineert het persoonlijke element uit de tekst en blijft niettemin een figuur, terwijl de lezer, die de achtergrond vertegenwoordigt, de tekst een unieke betekenis en betekenis geeft. Met betrekking tot de psychopathologie, waarvan de ‘auteur’ de patiënt is, neemt dit proefschrift de volgende vorm aan: de diagnose is slechts een afgeleide van de klinische situatie en krijgt alleen betekenis in de interpretatie door de omgeving en haar componenten. Dus vanuit het fenomeen dat inherent is aan de patiënt,psychische aandoeningen worden een fenomeen dat inherent is aan het vakgebied. Psychopathologie is dus niets meer dan een speculatieve virtuele constructie, die blijkbaar erg handig is om in het veld met angst om te gaan. Misschien heeft dit fenomeen, als motiverende factor, gedeeltelijk invloed op de keuze voor het beroep van psychiater of psychotherapeut. Onzekerheid en contextualiteit. Het breken van deze postmoderne categorieën door een antropologisch prisma betekent het introduceren van het primaat van de situatie in de personologie. Tegelijkertijd worden alle menselijke manifestaties afgeleid van een situatie die inherent onzeker en onvoorspelbaar is. Alle menselijke verschijnselen, van motivatie tot voltooide gedragspatronen, krijgen alleen betekenis en betekenis in relatie tot de context van de situatie. Het is de context die het concept en de specificiteit van psychopathologie bepaalt; wanneer de context verandert, zal de diagnose zijn betekenis en betekenis moeten verliezen. Ik denk dat het concept van psychische aandoeningen pas ontstond met de komst van een psychiatrische kliniek die de juiste context organiseerde; het verdwijnen van de psychiatrische instelling zou leiden tot het verlies van de betekenis van waanzin en het nivelleren van de betekenis van psychopathologie. Psychopathologie in al haar verschijningsvormen, die het object van de analyse is, is dus slechts een fenomeen van een veranderlijk en onzeker veld dat een specificiteit heeft die relevant is voor het moderne culturele tijdperk in zijn ultieme, extreme betekenis, onzekerheid en contextualiteit in relatie tot het moderne culturele tijdperk Het terrein van de psychopathologie kan door mij worden uitgedrukt in de vorm van een hypothese over de onvermijdelijkheid van waanzin. Gezien de ongebruikelijke aard van het proefschrift dat wordt voorgesteld, zal ik het toelichten. Omdat het veld waarin alle menselijke manifestaties zich zonder uitzondering ontvouwen onzeker is, is het onmogelijk het te beheersen, net zoals het onmogelijk is het resultaat van de dynamiek ervan te beheersen. Alleen een combinatie van omstandigheden die overeenkomen met een onzekere en veranderlijke situatie in het veld verdeelt mensen in gezonde en geesteszieken; alleen een context die dynamisch van aard is, scheidt ons, psychotherapeuten, van onze cliënten en patiënten. Als het menselijk leven geen tijdslimieten zou hebben, zou waanzin onvermijdelijk zijn; de dood bevrijdt de meesten van ons echter van dit vooruitzicht. Natuurlijk kan deze stand van zaken niet anders dan een sterke angst voor waanzin veroorzaken, die ik zou beschouwen als een van de belangrijke bronnen van motivatie voor het individu. De verscheidenheid aan patronen die relevant zijn voor deze motivatie is werkelijk grenzeloos: van vermijding, die vaak een fobische aard aanneemt, tot het wijden van je leven aan psychiatrische praktijken terwijl je gevaar voor de buitenwereld blootstelt; van neigingen die psychiatrische segregatie bepalen, tot uitspraken over iemands mogelijke waanzin, die de aard hebben van hysterische pathos, enz. Bovendien ligt de angst voor waanzin blijkbaar ten grondslag aan veel creatieve daden, en misschien ook aan de culturele evolutie van de beschaving als geheel. Om de beschouwing van de stelling over de onvermijdelijkheid van waanzin logisch voort te zetten, zal ik het tweede deel formuleren. van deze hypothese. Op elk punt in het leven bevindt een persoon zich in de dynamische context van twee krachten in het veld: de neiging tot waanzin en de neiging om eraan te ontsnappen (waarbij hij vaak een fobisch karakter krijgt). De relatie tussen deze twee krachten in het veld creëert de context waarin de huidige mentale status zich ontvouwt. Deze context bepaalt menselijk gedrag en ervaringen, starheid en creativiteit, angst en vrede, liefde en pijn, gehechtheid en woede. Hoe sterker de neiging tot waanzin, hoe uitgesprokener de creativiteit. Aan de andere kant, hoe sterker het verlangen naar creativiteit, hoe groter de kans op de sublimatie van waanzin het naast elkaar bestaan ​​van deze twee tendensen – naar waanzin en het ontsnappen daaraan. Ik denk dat de menselijke evolutie zich heeft gericht op de ontwikkeling van intelligentie, met het daarmee gepaard gaande verlies aan betekenisinstinct gebaseerd op de motivatie van de mensheid om om te gaan met de angst voor waanzin (concepten, zoals we al hebben ontdekt, bepaald door de context, en daarom zeer voorwaardelijk van aard) als zeer kwetsbaar en onzeker. , het concept van controle, dat vaak de focus is van psychotherapie. Het vermogen van een individu om zichzelf te beheersen is niet alleen beperkt; controle is fundamenteel onmogelijk. Er is alleen zijn beeld - een illusie. Het is echter de illusie van controle die de reddende genade is voor de angst voor waanzin. Naar mijn mening is het de moeite waard om de wens om jezelf voortdurend in extreme situaties te bevinden, te beschouwen als een manier om de behoefte aan controle te negeren. Tegelijkertijd fungeert het verlangen om zich ‘over te geven’ aan de krachten van de natuur of de tegenslagen van het leven als de tegenovergestelde grens van een sterke totale neiging tot controle. Veel mensen die dit fenomeen ervaren, melden dat een noodzakelijke voorwaarde voor een dergelijk leven voor hen de aanvaarding van de onvermijdelijkheid van hun dood is. Misschien kunnen we ook enkele analogieën vinden op mentaal gebied. Pathos en schokkende inhoud met inhoud die relevant is voor waanzin zijn dus een poging om de angst voor waanzin te verzwakken door deze te ‘accepteren’. Ik zou graag een ander aspect willen opmerken van de breking van contextualiteit en onzekerheid in de personologie, gerelateerd aan het menselijk bestaan. Hoe krijgt iemand het vertrouwen dat hij bestaat? Naar mijn mening is kennis van het eigen bestaan ​​ook een veldverschijnsel. De betekenis en betekenis van het menselijke proces (het zelf) als figuur in het veld bevindt zich op de achtergrond, dat kunnen andere mensen zijn, introjectief, verschijnend in de vorm van geloof of a priori kennis, enz. Angst, al dan niet bewust, van het niet-bestaan ​​(in de extreme uitdrukking die zich manifesteert in de vorm van angst voor de dood of waanzin) is omgekeerd evenredig aan de overeenkomstige veldbevestiging. In dit fenomeen zullen er misschien verklaringen zijn voor de pijn van verlies en de angst voor scheiding, evenals de aard van codependente relaties gebaseerd op de angst om de betekenende (betekenisgevende) verschijnselen van het veld en het laatste persoonlijke te verliezen observatie van klinische aard, ook relevant voor de discussie over het postmodernistische principe van contextualiteit. Bij zorgvuldige observatie bij een kind kan men het naast elkaar bestaan ​​van twee, vaak multidirectionele, psychologische neigingen ontdekken die zijn gedrag in het veld bepalen: nieuwsgierigheid en angst. De kenmerken van de reactie en het gedrag van het kind zijn het resultaat en het proces van de dynamische relatie tussen deze twee tendensen op het gebied van organisme en omgeving. Ik zou veronderstellen dat de klinische karakterologie die we tegenkomen in de psychotherapie voor volwassenen ook te wijten is aan dit dynamische karakter. Daarom zal ik een paar voorbeelden geven die deze stelling aantonen. Hysterici worden gekenmerkt door de volledige en onvoorwaardelijke overwinning van het verlangen naar nieuwsgierigheid. Het schizoïde karakter daarentegen is het resultaat van de overheersende angst in het veld. Het obsessieve karakter onderscheidt zich door het regelmatig stoppen van de nieuwsgierigheid door angst op de grens van het contact tussen het organisme en de omgeving. Epileptoïden worden gekenmerkt door een chronische stopzetting van de nieuwsgierigheid, gevolgd door het loslaten van agressie, ingegeven door angst. Deze beschrijving kan uiteraard worden voortgezet, maar het doel van dit artikel is niet zozeer een klinische analyse van psychische stoornissen, maar eerder een beschrijving van de vooruitzichten van de geanalyseerde methodologische benadering. Het belang van discours. In het postmoderne paradigma worden alle levensverschijnselen gezien als tekst, en fungeert elk veldverschijnsel als een boodschap die gelezen kan worden. Psychische aandoeningen vormen daarop geen uitzondering en zijn ook een soort discours dat het vakgebied dienovereenkomstig organiseert. Ik zou willen opmerken dat het een discours is, en niet een reeks symptomen en syndromen die zijn geclassificeerd op basis van de reeds genoemde angst. Als een veldverschijnsel een proces is, zoals we al hebben ontdekt bij het bespreken van de principes van decentralisatie en variabiliteit de vraag rijst natuurlijk: is discours of een afzonderlijk woord onafhankelijk?proces of slechts een aanduiding, een teken van een proces? Als ik een proces ben, wat is dan “Igor Pogodin”? Een zelfstandig proces of een symbool van mij als proces? Een woord, en nog meer een complex discours, is een zelfstandig proces dat een eigen leven leidt en dat mij als proces in het veld kan beïnvloeden. Omdat het discours een onafhankelijk proces is, heeft het overeenkomstige kenmerken die vergelijkbaar zijn met die welke menselijke processen karakteriseren (stabiel - onstabiel; open - gesloten; actief - passief; geïntegreerd - verdeeld; gebalanceerd - onevenwichtig; teleologisch - procesgericht; zelfregulerend - niet in staat tot zelfregulering, enz.). De klinische fenomenologie kan dus worden beschreven aan de hand van de dynamische kenmerken van de gesprekken van cliënten. Er moet echter worden opgemerkt dat discours een diagnostische waarde heeft op basis van context. Als ik de postmoderne stelling over het belang van discours assimileer en rekening houd met het idee van discours als een proces dat hierboven is besproken, zou ik graag een andere hypothese naar voren willen brengen. Ik denk dat psychische stoornissen kunnen worden bekeken door het prisma van de zwangere relatie tussen het discours van het individu en de context waarin het zich bevindt. Het discours van een neurotisch georganiseerde cliënt staat dus vast ten opzichte van de context. Gezien de onveranderlijkheid van deze relatie blijft ook de betekenis en betekenis van het discours als figuur in het veld onveranderd, wat overeenkomt met het verlies van het vermogen tot creatieve aanpassing en het disfunctioneren van het ego. Creativiteit en keuze raken geblokkeerd. Een verandering in het discours houdt rechtstreeks verband met een verandering in de context. Het discours van borderlinecliënten wordt chronisch en is niet afhankelijk van veranderingen in de context waarin het plaatsvindt. De belangrijkste functie van het discours is in dit geval het ondersteunen van enkele van de onstabiele ideeën van de borderlinecliënt over zichzelf, dat wil zeggen: zijn kwetsbare identiteit. Tegelijkertijd wordt door de stabilisatie van het discours een interne illusie van stabiliteit en stabiliteit van het zelf van borderline-individuen gecreëerd. In het geval van een plotselinge verandering in de context, die vaak een traumatisch karakter aanneemt, kan het discours echter ongeorganiseerd raken als gevolg van de snelle toename van de angst, die aanleiding geeft tot de wens om gedrag te vertonen dat kenmerkend is voor borderline-individuen. Wat betreft de relatie tussen het discours en de context van psychotici kunnen verschillende typen worden onderscheiden, met als gemeenschappelijk kenmerk de nivellering van het belang van de werkelijkheid. In het eerste geval raakt het gesprek van de patiënt, onder invloed van ernstige angst, ongeorganiseerd en krijgt het een vreemd, bizar, onsamenhangend of gespleten karakter. Een verandering in de context heeft echter op geen enkele manier invloed op deze kenmerken van het discours. In het tweede geval wordt, als gevolg van een psychotische poging om de angst te verlichten, kunstmatig een nieuwe context gecreëerd, die het karakter van delirium krijgt. In dit geval wordt de context volkomen stabiel en onveranderlijk, en dient het discours alleen maar om deze te bevestigen. Zo krijgt angst een beheersbaar karakter, omdat ze vastzit in een vicieuze cirkel van context-discours. Ter afsluiting van het artikel moet worden opgemerkt dat geen enkele sfeer van theoretische en praktische menselijke activiteit zich onafhankelijk van de invloed van verschijnselen en paradigma's kan ontwikkelen. die de karakteristieke kenmerken van het huidige culturele tijdperk bepalen. Bovendien kan de personologie niet onaangetast blijven door culturele evolutie. De evolutionaire ontwikkeling op het gebied van kennis over de mens, als gevolg van de transformatie van het klinische individualisme naar het veldparadigma, transformeert geleidelijk de klinische en psychotherapeutische theorie en praktijk. De in de tekst gepresenteerde stellingen zijn niet compleet en vereisen daarom verdere ontwikkeling. Niettemin kunnen de naar voren gebrachte hypothesen, die het resultaat waren van reflecties in lijn met het postmoderne personologische paradigma, belangrijk en nuttig blijken te zijn op het gebied van klinische theorie en psychotherapie.[1] uit een gesprek met N. Olifirovich, G. Maleychuk,-2006»