Van de auteur: Het artikel is door mij ingediend voor de verzameling materialen van de 3e All-Russische wetenschappelijke en praktische conferentie "Modern onderwijs in de voorwaarden voor hervorming: innovaties en vooruitzichten". Het werd gepubliceerd op 10 april 2012. Krasnojarsk De intensiteit van sociaal-economische en politieke processen in de moderne samenleving stelt speciale eisen aan de vrijheid en verantwoordelijkheid van elke persoon, zijn persoonlijke autonomie. In een dergelijke situatie nemen echter ook de eisen van het individu aan de samenleving en de overheid toe. Een persoon begint veeleisender te worden over zijn rechten, vrijheid en het behoud van de grenzen van zijn existentiële ruimte. Het probleem van schending van de existentiële ruimte van het individu is het meest urgent, omdat het twee zeer belangrijke gebieden van het menselijk leven beïnvloedt. Het eerste gebied houdt verband met de interactie van het individu in de samenleving. Schending van de grenzen van de psychologische ruimte en persoonlijke autonomie van een persoon door andere mensen kan door hem in veel gevallen als agressief en vijandig worden beschouwd. Aan de andere kant, volgens Yu.T. Abramova, het is door confrontatie met andere mensen dat een persoon duidelijke grenzen van zijn psychologische ruimte verwerft en hem beschermt tegen het gevaar en de destructieve invloed van een ander (Abramova Yu.T., 1995). individuele kenmerken van een persoon. Elke persoon ontwikkelt zijn hele leven zijn eigen psychologische ruimte, die verschillende componenten omvat, zoals zijn eigen lichaam, dingen, huisvesting, smaak, standpunten, waarden (Nartova-Bochaver S.K., 2008). In de fenomenologie van de existentiële ruimte van het individu wordt de sleutelpositie ingenomen door het gebied en de staat van zijn grenzen, de zogenaamde fysieke en psychologische markeringen die het gebied van persoonlijke controle en privacy van de ene persoon scheiden van dezelfde. gebied van een ander. Het definiëren van grenzen vervult een belangrijke functie in het menselijk leven. Enerzijds bepaalt het de persoonlijke identiteit in professionele activiteiten, sociale groepen (in een team, gezin), anderzijds stelt het iemand in staat de belangrijkste vraag voor elke persoon duidelijk te beantwoorden: "Wie ben ik?" Afhankelijk van het antwoord op deze vraag kiest hij manieren van gedrag, zelfexpressie en zelfbevestiging die de persoonlijke vrijheid niet schenden. Tijdens perioden van persoonlijke crises veranderen grenzen van positie en begint een persoon moeilijkheden te ervaren bij de interactie met de omringende realiteit. Het probleem van schending van de existentiële ruimte van het individu in de moderne samenleving komt vaak voor, maar is niet voldoende bestudeerd geeft de noodzaak aan van verdere overweging als een psychologisch fenomeen dat belangrijk is voor het leven. Auteurs die dit probleem bestuderen, gebruiken verschillende interpretaties van dit psychologische fenomeen: 'persoonlijke ruimte' (G. Zimelle), 'leefruimte' (K. Levin), 'psychologische ruimte van het individu' (S.K. Nartova-Bochaver), 'existentiële persoonlijkheidsruimte' " (L.Ya. Dorfman, A.V. Burmistrova). S.K. Nartova-Bochaver interpreteert de psychologische ruimte van het individu als een complex van belangrijke fysieke, sociale en psychologische verschijnselen die door het individu als identiek aan hemzelf worden ervaren. De staat van de grenzen van de eigen psychologische wereld bepaalt grotendeels de houding van een persoon ten opzichte van de elementen van de omgeving en zijn houding ten opzichte van de wereld als geheel. Afhankelijk van of de omringende wereld als vreemd of gerelateerd wordt ervaren, wordt de eigen activiteit van een persoon daarin gestructureerd (Nartova-Bochaver S.K., 2002). Algemene ideeën over de existentiële (psychologische) ruimte van een persoon stellen ons in staat deze te karakteriseren als een subjectief significant fragment van het bestaan ​​dat de feitelijke activiteit en strategie van iemands leven bepaalt. De existentiële ruimte omvat een complex van fysieke, sociale en puur psychologische verschijnselen waarmee een persoon zich identificeert (territorium, persoonlijke objecten, sociale gehechtheden, attitudes, morele. 35 - 42.