Van de auteur: Osipova N.V., Markaryan S.V een toename van de morbiditeit, veranderingen in de leeftijdsstructuur en een toenemende incidentie van chronische ziekten. Volgens het Ministerie van Volksgezondheid heeft ongeveer 60% van de zieke kinderen in 2005 chronische ziekten.[3] De afgelopen vijf jaar is de somatische morbiditeit onder de bevolking van het Stavropol-gebied toegenomen: bij kinderen met 22%, in adolescenten - met 35%.[4]Volgens statistieken vertonen studenten die een achterstand hebben in hun studie al in de eerste klas tekenen van pijnlijke aandoeningen (hoge vermoeidheid, langzaam overschakelen, langzaam werktempo, ernstige onoplettendheid, enz. Op sociaal vlak leiden chronische somatische ziekten tot moeilijkheden bij de aanpassing van kinderen op school. In het proces van sociaal-psychologische aanpassing ervaren kinderen met chronische somatische ziekten, in grotere mate dan hun gezonde leeftijdsgenoten, een gebrek aan organisatie, problemen met zelfbeheersing, verhoogde vermoeidheid en verminderde prestaties, evenals motorische ontremming ] Veel onderzoeken hebben ook aangetoond dat de ernst en de nosologie van de ziekte van het kind een directe invloed hebben op het succes van de sociaal-psychologische aanpassing aan school. Hoe ‘ernstiger’ de ziekte is, hoe moeilijker en langer het proces van sociaal-psychologische aanpassing van een ziek kind aan de omstandigheden van het schoolleven plaatsvindt. Tegenwoordig analyseren psychologische werken gewijd aan het probleem van chronisch zieke kinderen vooral hun psychologische kenmerken en de impact van de ziekte op de ontwikkeling van de persoonlijkheid van het kind Onlangs is er heel wat werk verschenen gericht op het bestuderen van de psychologische factoren die ten grondslag liggen aan bepaalde chronische ziekten. erkennen dat de meeste somatische symptomen van het kind worden veroorzaakt door affectieve of persoonlijkheidsstoornissen en psychologische risicofactoren voor de ontwikkeling van psychosomatische ziekten. Een van deze belangrijke factoren is de achtergrond van de gezinsrelaties. Kinderen zijn zo nauw verbonden met hun ouders dat vrijwel elke schending van de gezinsrelaties het kind het risico geeft een ziekte te ontwikkelen. Vanuit het oogpunt van de psychoanalytische theorie vergroten verstoorde intrafamiliale contacten op jonge leeftijd, vooral tussen moeder en kind, vervolgens het risico op het ontwikkelen van psychosomatische ziekten. Vertegenwoordigers van de systemische communicatieve benadering benadrukken dat een symptoom, ziekte of gedragsstoornis van een van de gezinsleden moet worden beschouwd als een specifieke communicatie die de rol van bescherming speelt, en die pragmatisch gunstig is voor alle gezinsleden ontwikkeling in de vroege ontogenese is de moeder. Het kind brengt het eerste deel van deze periode door in de baarmoeder van de moeder, en het lichaam van de moeder voorziet volledig in alle omstandigheden waarin de foetus bestaat en zich ontwikkelt. Na de geboorte is het kind fysiologisch en mentaal verbonden met de moeder. In de eerste drie levensjaren overlapt de invloed van de moeder op zijn ontwikkeling vrijwel alle andere factoren; in de voorschoolse leeftijd blijft deze invloed leidend, en later – in ongelijke mate – in relatie tot verschillende aspecten van de fysieke en mentale ontwikkeling van het kind. De moeder is, als omgeving voor de ontwikkeling van het kind, een sociaal wezen; zij is betrokken bij de interactie met de buitenwereld; haar reacties op deze wereld hangen af ​​van haar waarde-semantische sfeer, in het bijzonder van haar aanpassing aan de wereld: weerstand tegen stress, aanpassingsvermogen, enz. [9] De belangrijkste drager van het psychosomatische fenomeen is de moeder-kind-dyade, dankzij hem bestaat het symbolische vlak aanvankelijk samen met het natuurlijke vlak van het psychosomatische fenomeen. In de gezamenlijk gedeelde lichamelijke handelingen van moeder en kind vervult de moeder de functie van het betekenen en vervullen van betekenis van vitale behoeften en lichamelijke handelingen.kind. In een tweetal blijken de lichamelijke handelingen van het kind aanvankelijk te zijn ingeschreven in het psychologische systeem van het 'wereldbeeld'. Er kan worden aangenomen dat de transformatie van de semantische kant van psychosomatische verschijnselen wordt bepaald door de ontwikkelingsstadia van het kind semantische, opzettelijke component van de activiteit van het kind (verandering van leidende activiteit, opkomst van psychologische nieuwe formaties). De basis voor het bestaan ​​van betekenisvolle psychosomatische verschijnselen is dus communicatie met de moeder; moeder betekent niet alleen een lichamelijk fenomeen voor het kind (verbaal en gedragsmatig), maar onthult met haar emotionele reactie ook de betekenis en waarde van elk lichamelijk fenomeen. Dus voordat het een bepaalde betekenis krijgt en krijgt, maakt het kind geen onderscheid tussen pijn en ongemak en ontvangt het daarom niet het specifieke gedragsequivalent van een reactie [5] Nikolaeva V.V., Arina A.G. merk op dat “de perceptie van het eigen lichaam en het ideeënsysteem daarover afhankelijk is van de leeftijd, het niveau van verbale intelligentie, het geslacht van het kind en de ervaring met de ziekte. De perceptie van kinderen van hun lichaam is voornamelijk gebaseerd op de affectieve component, en met de leeftijd neemt het belang van de cognitieve component van lichamelijke en pijnlijke ervaringen toe, breidt de categorische structuur van lichamelijke ervaringen zich uit en de geleidelijke subjectieve scheiding van emotionele en somatische verschijnselen op het verbale vlak. niveau van ideeën plaatsvindt. De categorie van een compleet lichaam wordt geleidelijk gevormd, wat helpt om de subjectieve isolatie en fragmentatie van lichamelijke verschijnselen te overwinnen. van mechanismen van psychologische regulatie van lichaamsfuncties, acties en verschijnselen. De inhoud van dit proces vormt de basis van teken-symbolische vormen van regulering die de aard van bepaalde behoeften (drinken, eten, enz.), lichaamsfuncties (ademhaling, pijnreactie) transformeren of nieuwe psychosomatische verschijnselen creëren (lichaamsbeeld, beeld van pijn, welzijn). Vormen voor het introduceren van psychologische regulatie in lichamelijke verschijnselen zijn lichamelijke handelingen (een plan van open gedrag hebben en daarom gevormd worden volgens een sociaal gegeven standaard), cognitieve middelen (betekenissystemen bij intaceptie en pijn), semantische structuren en emotionele ervaringen (houding ten opzichte van de lichamelijk fenomeen).[6] De opkomst van een nieuwe onderzoeksrichting: de psychologie van de lichamelijkheid, die zich momenteel actief ontwikkelt in de huishoudwetenschappen (Nikolaeva V.V. (1987,1991,1993,1995,2003,2004), Sokolova E.T. (1989) ,1991,1995,2000), Tkhostov A.Sh (1989,1990,1991,1993,1994,2002), Arina G.A (1990,1993,2003,2004) Rupchev G.E. O.G. (2001,2004), enz.), draagt ​​bij aan aanzienlijke vooruitgang in theoretische concepten over het probleem van somatoforme pathologie. De studie van somatoforme stoornissen vanuit het gezichtspunt van stoornissen in het psychosomatisch functioneren, de studie niet van het lichaamsorganisme, maar van de lichamelijkheid als een integraal psychofysisch fenomeen, maakt het mogelijk om de kenmerken van de structuur van de lichamelijkheid te identificeren, de kenmerken van lichamelijke ervaring en stoornissen van de psychosomatische ontwikkeling. De grenzen van het lichaam zijn het gebied waar het evenwicht tussen subjectieve en objectieve invloeden een waarde bereikt, waarin het niet als ‘van mij’ kan worden beschouwd, maar nog niet kan worden toegeschreven aan ‘niet behoren tot het eigendom’. mij.” De lichamelijkheid van de structuur die de interne ruimte vormt, blijkt precies ‘ingebed’ te zijn in deze gesimuleerde buitenwereld. Er is een grens tussen de externe ruimte en de interne ruimte die de subject-object-verdeling van de werkelijkheid definieert. Volgens de ideeën van A.Sh. Tkhostov worden het mechanisme van vorming van de grens van lichamelijkheid en de plaats van zijn lokalisatie geassocieerd met een verandering in de autonomie/voorspelbaarheid van het object, zijn beheersbaarheid/onafhankelijkheid: “... een fenomeen ontvangt zijn fenomenologische bestaan ​​voor zover het onthult de ondoorzichtigheid en elasticiteit ervan...” Een lichamelijke ziekte, vooral een chronische ziekte, schept bijzondere omstandigheden zowel op het biologische als op het psychologische leven, enveroorzaakt daardoor een verandering in het normale ontwikkelingspad en, in het algemeen, in het menselijk bestaan. In de literatuur gewijd aan mentale ontogenese wordt de term ‘sociale ontwikkelingssituatie’ (SDS), geïdentificeerd door L.S., veelvuldig gebruikt om de complexe en onlosmakelijke combinatie van een kind te karakteriseren. Vygotski. Het zijn juist deze combinaties die resulteren in een chronische somatische ziekte. Binnen het kader van het concept SSR worden biologische factoren (die van bijzonder belang zijn bij een lichamelijke ziekte) vooral bekeken in de context van hun invloed op het sociale. leven van het kind. Een chronische ziekte schept, in het normale verloop van de ontogenese van een kind, de voorwaarden voor zijn ontwikkeling, een nieuwe, gecompliceerde levenssituatie. Deze situatie is te wijten aan de interactie van de huidige mentale en fysieke toestand van het kind, interne mentale en organische processen en externe omgevingsfactoren, voornamelijk zoals relaties met anderen geestelijk. In de eerste drie levensjaren overlapt de invloed van de moeder op de ontwikkeling van het kind vrijwel alle andere factoren; in de kleuterleeftijd blijft deze invloed leidend, en later – in ongelijke mate – in relatie tot verschillende aspecten van de fysieke en mentale ontwikkeling van het kind. Ongeveer 80% van de ouders van kinderen met somatische ziekten hanteert een gezinsopvoedingsstijl van overbescherming. Het leven van het kind is beperkt tot het gezin en de communicatie beperkt zich tot de communicatie met de moeder. Het hele gezin moet zich aanpassen aan de ziekte en iedereen heeft te maken met sterke emoties en gevoelens. Veel gezinnen zijn bang voor de dood van een kind. De rol van het gezin is uiterst belangrijk bij het ondersteunen van een kind met een handicap in termen van zijn ontwikkeling, opvoeding en gedrag: in de eerste plaats is het gezin de belangrijkste en betrouwbaarste ontwikkelingshulpbron voor het kind; ten tweede zijn ouders experts op het gebied van de ziekte van hun kind, maar ook op het gebied van de gezinscultuur en ecologie. Ten slotte beschikken ouders over unieke informatie over de cultuur en de ecologie van hun gezin, waaronder gezinswaarden en -doelen, dagelijkse gewoonten, middelen, sociale steun en stress. Bijna alle moeders van kinderen met somatische ziekten worden gekenmerkt door ‘afwijzing met elementen van infantilisering en sociale handicaps’ opvoedingshouding: moeders wijzen het kind emotioneel af, hechten weinig waarde aan zijn persoonlijke kwaliteiten, beschouwen hem als jonger dan zijn werkelijke leeftijd en schrijven hem soms slechte neigingen toe. Op gedragsniveau manifesteert deze houding zich ofwel in het voortdurend trekken aan het kind, ofwel in overmatige voogdij en voortdurende controle over welke actie dan ook van het kind de persoonlijke kenmerken van het kind (hun ernst hangt op zijn beurt af van de kenmerken van het kind), de invloed van de microsociale omgeving), zijn subjectieve kennis en gevoelens, evenals de gezondheidsstandaard die beschikbaar is voor het zieke kind, en niet het doel. ernst van de ziekte. Dit alles bepaalt het unieke aanpassingsgedrag van het kind in een ziektesituatie. De ontwikkeling van het kind vindt plaats in het proces van interactie met de moeder. Deze relaties worden uitgevoerd op fysiologisch en mentaal niveau, waarvan de verhouding en hun rol in de regulatie van de interactie tussen moeder en kind veranderen tijdens de ontogenese. Over het algemeen doorloopt de relatie tussen deze niveaus de volgende fasen (de specifieke grenzen zijn momenteel nog niet volledig begrepen en mogen niet als definitief vastgesteld worden beschouwd): Ten eerste vindt de interactie plaats op het fysiologische niveau (in het eerste deel van de prenatale periode); • dan vindt de interactie plaats op het psychofysiologische niveau (geen scheiding van fysiologie en psyche) (vanaf het midden van de prenatale periode tot het einde van de pasgeboren periode); • geleidelijk vindt er een scheiding plaats tussen de fysiologische periode; en mentale interactieniveaus, die ongelijkmatig plaatsvinden in relatie tot de verschillende ontwikkelingslijnen van het kind (kindertijd - vroege leeftijd). Interactie vindt plaats op het mentale vlak;., №2.